De onderstaande tekst is al eeuwen oud en in de 15de eeuw op muziek gezet door een voor ons onbekende componist, waarvan de muzieknotatie bewaard is gebleven die zo nu en dan wordt uitgevoerd.
In de 21ste eeuw heeft muzikant en artiest Sting (1951) de tekst opgenomen en er zijn eigen muzikale draai aan gegeven. Daarbij heeft hij alle bevestigende (latijnse) teksten van de coupletten vervangen door Halleluja en het laatste couplet weggelaten. Deze heeft hij vervangen door een herhaling van het eerste couplet. En dat is jammer, want daarmee heeft hij de essentie uit het gedicht gehaald. Maar desalniettemin is het bijzonder en waardevol dat deze kunstenaar op een andere wijze dit gedachtengoed onder de aandacht van de mensen brengt.
De tekst kreeg in een beetje gewijzigde vorm in de vorige eeuw meer bekendheid in de wereld nadat Benjamin Britten (1913-1976) deze in 1942 zeer teder op muziek zette voor zijn A Ceremony of Carols, waarbij hij juist veel nadruk legde op het laatste couplet. De Engelse componist Benjamin Britten had in zijn jonge jaren al interesse voor kerstmuziek en componeerde als student op 19 jarige leeftijd 'A Boy was Born' (1933) voor gemengd- en jongenskoor, waarbinnen zijn creatieve eigen stijl al zeer goed hoorbaar is.
De ontstaansgeschiedenis van 'A Ceremony of Carols'
In de hoop op meer muzikaal succes, vanwege hun pacifistische levenshouding en de dreiging van de tweede wereldoorlog kozen Britten met zijn partner, de tenor Peter Pears, ervoor in 1939 naar New York (VS) te emigreren. Verteerd door heimwee en ondanks de oorlog die woedde, kozen zij er in april 1942 voor terug te keren naar Engeland met het Zweedse vrachtschip Axel Johson. Deze maakte een tussenstop in het Canadese Nova Scotia, waar Britten in de havenstad Halifax in een boekwinkeltje een verzameling gedichten kocht: 'The English Galaxy of Shorter Poems', waarin de Engelse schrijver Gerald Bullet een bloemlezing van Engelse gedichten uit o.a. de vijftiende- en zestiende eeuw had samengesteld. En daaronder bevond zich ook 'There is no Rose of Virtue'.
Hun terugreis beschreef zanger Peter Pears in een interview als een verschrikking: Ze verbleven in een ondragelijk stinkende hut, het was heet en stoffig, er waren onervaren, dwaze bemanningsleden aan boord, terwijl tegelijkertijd het schip Axel Johson werd bedreigd met aanslagen door Duitse onderzeeërs. Zijn partner Britten kon niets anders dan muziek gaan schrijven.
Omdat de componist zo was getroffen door zijn aankoop van The Englisch Galaxy of Shorter Poems schreef Britten in deze benarde omstandigheden muziek op een selectie van deze teksten, waaronder 'There is no Rose of such virtue'. Zo ontstond A Ceremony of Carols, die in datzelfde jaar al in zijn geboorteland werd uitgevoerd. Oorspronkelijk schreef Britten A Ceremony of Carols voor driestemmig jongenskoor begeleidt door harp, omdat hij twee handharpen aan boord had om een harpconcert te kunnen schrijven. Een jaar later herschreef hij de compositie tot een vierstemmige versie die meestal door een vrouwenkoor, begeleidt door harp, wordt uitgevoerd.
De muziek ligt goed in het gehoor en de partituur is soms kinderlijk eenvoudig, wat juist de kracht van deze muziek is. In 1968 werd Britten geïnterviewd voor de Canadese televisie (te vinden op youtube) waarin hij tegensprak dat A Ceremony of Carols een meesterwerk zou zijn, want hij associeerde dat vooral met boeken die in een bibliotheek onder het stof lagen. Hij hoopte dat zijn muziek levend zou blijven, want dat was zijn bedoeling geweest.
De zeven Carols
In 2026 is het vijftig jaar geleden dat Benjamin Britten overleed en veel van zijn muziek wordt nog steeds levend gehouden, waaronder A Ceremony of Carols, die jaarlijks rond de kersttijd wordt uitgevoerd. Carols zijn Engelse Kerstliederen die niet altijd een religieuse inhoud bevatten, waardoor ze zowel in de kerk als op straat gezongen kunnen worden. Wie de gezongen tekst goed beluistert, hoort dat de zeven Carols in Brittens A Cermony of Carols in verschillende Engelse talen wordt gezongen, afgewisseld met Latijn, wat in de hier gepubliceerde Nederlandse vertaling niet is terug te vinden.
A Ceremony of Carols wordt geopend en afgesloten met hetzelfde Gregoriaans koraal in het Latijn, die de geboorte van Jezus bejubelt. In de eerste Carol 'Wolcum Yole' wordt Kerst, het komende Nieuwe Jaar en alles wat daarbij hoort, welkom geheten. Als tweede Carol klinkt de tekst van de Roos in een wat gewijzigde vorm. De derde Carol bevat twee liederen waarin het kind Jezus wordt bezongen; eerst op een 14de eeuwse tekst door een soliste, daarna op een tekst van de gebroeders Wedderburn (1548) vanuit het perpectief van Maria.
In de vierde Carol wordt Jezus bezongen als zijnde een druppel dauw die in april op de bloemen ligt. De meest donkere muziek schreef Britten voor de vijfde Carol op de tekst van Robert Southwell waarin hij de strijd tussen het Kind en de Satan, oftewel tussen goed en kwaad beschrijft. Na een harpsolo volgt nog een tekst van Southwell als zesde Carol, waarin hij verteld over de koude winter waarin Jezus werd geboren.
De laatste, zevende, Carol is geschreven op een tekst van William Cornish (overleden 1523) waarin het nieuwe leven in de lente weerklinkt. Het daarop volgende Deo Gracias is geen Carol, maar een tekst uit Genesis 3 die 'de val' beschrijft. Zoals eerder gezegd eindigt A Ceremony of Carols weer met de aankondiging van de geboorte van Christus. Maar de Lichtgeboorte, het werkelijke kerstfeest, wordt bezongen in de tweede Carol 'There is no Rose of virtue.'
Vertaling van beide liedteksten is overgenomen uit het programmaboekje van Muziekgebouw aan het IJ van 9 december 2025. De vertaler is onbekend.
Suus Blanke.
