BESTEL MORGENROOD IN OPGANG - AURORA
Met Morgenrood in opgang (Aurora) komt de lezer in aanraking met één van de meest oorspronkelijke en invloedrijke werken uit de Europese geestesgeschiedenis. Jacob Böhme (1575–1624), de Saksische schoenmaker en mysticus, schreef dit boek niet als geleerd traktaat, maar als verslag van een innerlijke openbaring. Het is een visionaire poging om de oorsprong van God, mens en kosmos te doorgronden vanuit directe ervaring. In de zorgvuldige en toegewijde Nederlandse vertaling van Peter Huijs krijgt deze unieke stem de ruimte om voluit te klinken.
Morgenrood in opgang is Böhmes eerste grote werk en vormt de sleutel tot zijn latere geschriften. De titel is treffend: dit boek voelt als een dageraad, een moment waarop het denken zelf ontwaakt uit verstarring. Böhme beschrijft hoe licht en duisternis, liefde en woede, leven en dood geen eenvoudige tegenpolen zijn, maar elkaar wederzijds voortbrengende krachten. De werkelijkheid ontstaat volgens hem niet uit harmonie alleen, maar uit spanning, strijd en doorbraak. Daarmee overstijgt hij het dogmatische geloof van zijn tijd en ontwikkelt hij een dynamische, kosmische spiritualiteit die verrassend modern aandoet.
In de latere hoofdstukken wordt deze visie concreet uitgewerkt in Böhmes beschouwing van de sterren en de kosmos. De sterrenwereld is bij hem geen dode mechanica, maar een levend lichaam vol krachten. De sterren ontstaan na de val van Lucifer, wanneer de wereld in verstarring is geraakt en God opnieuw beweging in de natuur brengt. Zij dragen zowel licht als scherpte in zich: liefde én toorn. Daarmee verklaren zij waarom de natuur tegelijk scheppend en vernietigend is. Böhme ziet in de sterren geen blinde machten die het menselijk lot bepalen, maar werktuigen waardoor de goddelijke krachten zich in de zichtbare wereld openbaren.
Deze kosmologie mondt uit in wat Böhme de “ware astrologie” noemt, vooral uitgewerkt in hoofdstuk 25. Hij keert zich expliciet tegen een louter voorspellende sterrenleer. Wie de sterren slechts gebruikt om toekomst of karakter te berekenen, ziet volgens hem alleen de buitenkant. De ware kennis ligt dieper: in het begrijpen van de geestelijke wortel waaruit sterren, elementen en mens voortkomen. Zon, planeten en elementen weerspiegelen innerlijke processen die zich ook in de mens voltrekken. De zon is het hart van de wereld, de planeten drukken verschillende krachten uit zoals strengheid, strijd, wijsheid en mildheid. De mens is een microkosmos die deze hele sterrengeboorte in zich draagt.
Wat hieruit spreekt, is een radicaal andere visie op kennis. Ware kennis ontstaat niet door studie alleen, maar door innerlijke transformatie. De mens moet door angst, strijd en zelfovergave heen om het nieuwe leven te laten oplichten. Rijkdom, macht en gemak houden de mens vast in de oude natuur; wedergeboorte vraagt om innerlijke beweging. Daarmee verbindt Böhme kosmologie direct met ethiek en spiritualiteit: de structuur van het heelal weerspiegelt de weg van de ziel.
Een van de meest intrigerende aspecten van Morgenrood in opgang is dat de hemel volgens Böhme geen plaats is, maar een toestand. Liefde en toorn zijn nu nog in één wereld aanwezig, gescheiden door een onzichtbare grens. Die grens loopt niet door de kosmos, maar door de mens zelf. Wie in liefde leeft, leeft reeds in de hemel; wie zich afsluit in zelfzucht en woede, bevindt zich in de hel, zelfs midden in het aardse bestaan. Deze gedachte geeft het boek een existentiële scherpte die ook voor de hedendaagse lezer confronterend en bevrijdend kan zijn.
De actualiteit van Morgenrood in opgang is dan ook opvallend. In een tijd waarin veel mensen zoeken naar zingeving, een nieuwe verhouding tot de natuur en een spiritueel wereldbeeld dat niet reductionistisch is, biedt Böhme een alternatief dat zowel diepzinnig als uitdagend is. Zijn visie op de natuur als bezield, op de mens als medeschepper en op innerlijke omvorming als weg tot inzicht sluit opmerkelijk goed aan bij hedendaagse ecologische en spirituele vragen.
Dat deze complexe gedachtewereld toegankelijk wordt, is in hoge mate te danken aan de vertaling van Peter Huijs. Böhmes taal is beroemd om haar dichtheid, beeldkracht en soms rauwe directheid. Huijs weet deze spanning te behouden zonder de lezer te verliezen. Zijn Nederlands is helder, ritmisch en trouw aan het oorspronkelijke idioom. Het resultaat is geen gladgestreken modernisering, maar een vertaling die de lezer werkelijk binnenleidt in Böhmes denk- en ervaringswereld.
Deze uitgave is daarmee meer dan een historische klassieker. Morgenrood in opgang is een levend boek dat vraagt om langzaam lezen, herlezen en innerlijk overwegen. Het is geschikt voor lezers van filosofie, theologie, esoterie en spiritualiteit, en ook voor iedereen die zich wil laten uitdagen door een oorspronkelijke geest die buiten alle kaders durfde te denken. Dankzij deze uitgave kan Jacob Böhme opnieuw doen waarvoor hij schreef: de lezer wakker maken voor een hogere werkelijkheid.